Overdag kan het tijdens hitteperioden in de stad onaangenaam heet worden. Dat gebeurt vooral daar waar geen schaduw van bomen is of waar veel verharding is en straat en gevels veel warmte uitstralen na opwarming. Verschillen in de gevoelstemperatuur tussen verschillende plekken in de stad kunnen hierdoor oplopen tot 22°C [Klok et al., 2019]. Het aanbieden van koele schaduwplekken op veel plaatsen in de stad is nodig om de stad in hitteperiodes leefbaar te houden. Dit kan met bomen, schaduwdoeken, arcades, koele gebouwen, etc. Men ervaart een plek als koel als de gevoelstemperatuur op hete dagen onder de 35°C blijft.

Koelte creëren

Schaduw creëren is de meest effectieve manier om de gevoelstemperatuur lokaal omlaag te brengen omdat het opwarming van het lichaam door zonnestraling voorkomt. Dit kan op velerlei manieren. Bomen zijn het meest effectief omdat ze niet alleen schaduw bieden maar ook door verdamping bijdragen aan verkoeling. Maar als er weinig ruimte is voor bomen, zijn schaduwdoeken, pergola’s, parasols, arcades en smalle straatjes met hoge bebouwing zoals in mediterrane landen ook goede manieren om in schaduw te voorzien. Een voordeel van sommige schaduwvoorzieningen is dat ze ’s avonds kunnen worden verwijderd, waardoor de in de bodem en gebouwen opgeslagen warmte kan ontsnappen en de stad sneller afkoelt.

Koele buitenruimtes kunnen worden gecreëerd door slim bomen te plaatsen, maar ook met bankjes aan de noordkant van gebouwen of op andere locaties in de schaduw van de bebouwing. De verkoeling van bomen is het efficiëntst als ze schaduw werpen op zowel het trottoir als de gevel. Gevels in de schaduw stralen minder warmte uit en voelen daardoor koeler aan.

Koele plekken creëren

Koele plekken in de stad zijn van groot belang tijdens hitte. Een raster van koele plekken op strategische plekken houdt de stad leefbaar tijdens hitteperioden. Koele plekken op regelmatige afstanden langs looproutes van huis naar voorzieningen, zoals winkels en openbaar vervoer of waar veel mensen worden verwacht houden de openbare ruimte aangenaam en toegankelijk voor ouderen en kwetsbaren.

Een koele plek moet in schaduw voorzien maar ook als een aantrekkelijke verblijfsplaats worden ingericht. Schaduw van bomen, gebouwen of doeken in combinatie met zitplek, groen en water zijn optimaal. Bezoekers van koele plekken geven aan dat de groene inrichting en de sfeer de locatie aantrekkelijk maakt. Groen en bankjes maken de koele plek aantrekkelijk. Een koele plek moet een minimale afmeting hebben vanwege de bruikbaarheid, de ecologische kwaliteit en de mogelijkheid om er een aantrekkelijke verblijfsplek van te maken. Metingen aan koele plekken leiden tot de aanbeveling van een minimale omvang van 200 m². [Kluck et al, 2020]

Ouderen zijn de minst mobiele en de meest kwetsbare groep en een looptijd van 5 minuten tussen twee koele plekken lijkt voor hen het maximum. Dit komt neer op een loopafstand van maximaal 300 meter tussen twee koele plekken. [Nuijten, 2008].

Richtlijnen

Bruikbare eisen aan een koele plek zijn derhalve:

1. Een koele plek moet een aantrekkelijke verblijfsplaats zijn met zitgelegenheid in de schaduw en aantrekkelijk groen en er moet een gevoel van rust, gezelligheid en veiligheid van uitgaan.
2. Al het oppervlak dat onder de gevoelstemperatuur van 35°C PET blijft tijdens een gemiddelde warme zomerdag is potentieel onderdeel van een koele plek. Een afmeting van 200 m² is groot genoeg voor verkoeling, maar voor een aangename verblijfsplek is meestal een groter oppervlak nodig.
3. Zwemplekken en (te betreden) fonteinen op een koele plek zorgen voor extra verkoeling en worden zeer gewaardeerd.