Wetlands zijn waterrijke natuurgebieden en komen vooral voor langs rivieren en in deltagebieden. Dit zijn ook de gebieden waarin het grootste deel van de verstedelijking plaatsvindt. Vanwege stadsuitbreiding en de hiermee samengaande grondwaterpeilverlaging staan wetlands en de natte natuur wereldwijd onder druk.

Wetlands zijn van nature overloopgebieden van rivieren en daardoor natuurlijke regenwaterbuffers.

Natte natuurgebieden zijn bijzonder belangrijk voor amfibieën, libelle-achtigen en als broedplaats voor veel vogelsoorten.

Nadat in de afgelopen decennia door stadsuitbreidingen en drooglegging veel natte natuur en daardoor ook natuurlijke buffervoorzieningen verdwenen zijn, is er recent weer aandacht voor de mogelijkheden van wetlands in en om de stad. Wetlands worden aangelegd om het afstromende hemelwater gedeeltelijk te bufferen en vertraagd af te voeren. Dit is een nieuwe aanpak ten opzichte van de snelle afvoer in kanalen of buizen. Een ander voordeel van wetlands is dat biologische verontreinigingen door de planten verwijderd worden en in het sediment neerslaan waardoor de kwaliteit van het afstromende water aanmerkelijk verbetert.

Wetlands hebbeneen functie bij het ontwikkelen van meer biodiversiteit, natuurlijke en aantrekkelijke recreatiegebieden voor de stadsbewoners. Bij de vormgeving van urban wetlands moet er rekening mee gehouden worden dat het instromende water uit de stedelijke omgeving sterker vervuild kan zijn dan in een natuurlijke omgeving. Ook kan het recreatief gebruik conflicteren met de gewenste natuurontwikkeling. Een ander onderscheidend kenmerk van de urban wetlands is dat ze minder dynamisch zijn dan natuurlijke wetlands. In natuurlijke wetlands veranderen stromingspatronen en verlanden bepaalde zones. In een urban wetland zal het proces meer door de mens gestuurdworden omdat bepaalde visuele- en gebruikskwaliteiten behouden moeten blijvenen dus minder dynamiek geaccepteerd wordt.

Urban wetlands zijn in staat stedelijk water op een efficiënte en betaalbarewijze te zuiveren. Erwordtvanuit gegaan dat urban wetlands 10 keer zo goedkoop zijn als conventionele, meer technische zuiveringsinstallaties voor zuivering van afstromend stedelijk regenwater.

Dit is één van de redenen waarom natuurlijke wetlands in stedelijke gebieden beschermd worden. De meervoudige betekenis van wetlands voor het stedelijk systeem is echter zo groot dat er steeds vaker nieuwe wetlands worden aangelegd.

(Urban) wetlands kunnen ook een belangrijke rol vervullen bij de kustbescherming en als bescherming tegen overstromingen door rivieren. In natuurlijke deltagebieden vindt afzetting van sediment plaats waardoor een natuurlijke bescherming van het achterland ontstaat. In gebieden waar de druk op de ruimte minder groot is of in combinatie met recreatieve functies vormen wetlands een alternatief voor conventionele regenwaterbehandeling.

Wetlands en ook urban wetlands zijn waardevolle biotopen. Door gedeeltes van urban wetlands niet of minder toegankelijkheid te maken wordt dat effect nog vergroot.

Urban wetlands kunnen een belangrijke rol spelen bij het verbeteren van de oppervlaktewaterkwaliteit en het zuiveren van het uit de stad afstromende hemelwater. De behandeling van afstromend stedelijk hemelwater en oppervlaktewater in urban wetlands draagt bij aan verwijdering van fosfaten, nitraten, vaste stoffen en zware metalen. De kwaliteit van het oppervlaktewater kan door de toepassing van urban wetlands worden behouden of verbeterd. [Ehrenfeld, 2000]

Ontwerp

De wenselijke grootte van urban wetlands is afhankelijk van de waterhoeveelheden die gebufferd zullen worden en de mate van vervuiling van het instromende water. Als een urban wetland ertoe dient om afstromend regenwater te zuiveren is een ontwerpindicatie dat het oppervlak van het wetland ongeveer 5% van het afstromend oppervlak moet zijn. Wetlands kunnen ontworpen worden op peilfluctuaties van 30 cm. Dit bepaalt dan ook de buffercapaciteit. De wetlands kunnen dus zowel als buffer- en als zuiveringsvoorziening fungeren. Een teveel aan water afkomstig van hevige buien moet via een overloop kunnen afstromen in het oppervlaktewater.

Om voldoende berging te realiseren om ook hevige regenbuien te kunnen bufferen is 10 tot 15% van het aangesloten oppervlak als waterberging noodzakelijk. Dit kan in de vorm van oppervlaktewater of eveneens als wetland.

Urban wetlands kunnen zo ontworpen worden dat ze geheel zonder pompen en dergelijke kunnen functioneren.

Een urban wetland bestaat altijd uit een inlaat-, bezink- en een moeraszone gecombineerd met een vijver of ander open water.

In de inlaat- en bezinkzone wordt al het grove vuil verwijderd voordat het water de moeraszone instroomt. Dit om te voorkomen dat het wetland te snel vervuild raakt. Deze bezinkzone dient periodiek gereinigd te worden. Hiervoor moet een tankwagen de bezinkvoorziening kunnen bereiken.

Een groffilter, bijvoorbeeld een grindkoffer, kan gebruikt worden om het grovere en drijvende vuil te verwijderen. Ook dit gedeelte moet regelmatig onderhouden worden en dient dus bereikbaar te zijn.

Wetland

De moeraszone bestaat uit circa 80% van het wetlandgedeelte. Het water meandert door geulen in het moerasgedeelte zodat de verblijftijd zo lang mogelijk is.

De moeraszone dient zo ontworpen te worden dat het water goed kan doorstromen om te voorkomen dat er plekken met stilstaand water ontstaan (stilstaand water kan de groei van muggenpopulaties bevorderen).

Overloop

Daarnaast dient het wetland altijd van een of meer overlopen voorzien te zijn. Voor onderhoudswerkzaamheden is het van belang dat het wetland tijdelijk afgekoppeld kan worden.

Peilfluctuatie

Het verdient aanbeveling de peilfluctuatie beperkt te houden tot 30 cm. Grotere peilverschillen hebben  een reductie in diversiteit van flora en fauna tot gevolg.

Gebruiksmogelijkheden

Het effluent van de wetlands is gezuiverd water dat zeer geschikt is om gebruikt te worden als sproeiwater of om het stedelijk oppervlaktewater aan te vullen. [Melbourne Water, 2005]