Verhard parkeerterrein wordt groen Lakenpark

Het nieuwe Lakenpark omvat het huidige Katoenpark, het Laken- en Kaarsenmakersplein en de Kaarsenmakerstraat. Het gebied krijgt een nieuwe, groene inrichting zodat wandelaars hun route door het Singelpark, het park rondom het centrum van Leiden, op een prettige manier kunnen vervolgen. Het Lakenpark dankt zijn naam aan de Leidse Katoenmaatschappij die tussen 1836 en 1936 stond in het gebied waar nu het Katoenpark ligt.

Voor 2020 bestond het park uit een voetpad langs de singel, een grasstrook en een dubbele rij bomen. Vanaf 2020 wordt het heringericht zodat het naadloos past in het Singelpark. Om het nieuwe Lakenpark te realiseren, verdwijnen parkeerplaatsen op het Lakenplein en Kaarsenmakersplein. Hiervoor in de plaats komen veel nieuwe bomen en planten. Dwars door het nieuwe Lakenpark loopt een kronkelend speel- en wandelpad voor wandelaars en fietsers. Ook komt op de plek van de huidige speeltuin een nieuwe, natuurlijke speeltuin met speelvijver.

Vanaf eind 2018 hebben bewoners, de wijkvereniging, een klankbordgroep en De Vrienden van het Singelpark meegedacht over het ontwerp voor het nieuwe Lakenpark. De ontwerpen zijn verschillende keren gepresenteerd en het is gelukt om veel ideeën van bewoners in de plannen mee te nemen. Een voorbeeld hiervan is de afwisselende beplanting in het nieuwe park.

Proces

In 2017 werd gestart met de uitwerking van het herinrichtingsplan Lakenpark. Eind 2017 is het ontwerpproces tijdelijk opgeschort vanwege een stroeflopend ontwerp- en participatieproces. Uit de door een extern bureau uitgevoerde procesevaluatie die vervolgens is uitgevoerd, bleek de belangrijkste oorzaak hiervan te liggen in een verschil in opvatting onder stakeholders over kaders, rollen en taken.

In het najaar van 2018 heeft op het Lakenplein een bodemsanering plaatsgevonden. Vervolgens heeft de gemeente het Lakenplein tijdelijk ingericht met groen, parkeerplaatsen en ruimte voor bouwverkeer van de Meelfabriek. Daarnaast is het ontwerpproces opnieuw gestart met een nieuw gemeentelijk projectteam. Dit team heeft in een proces van intensieve samenwerking met alle betrokkenen een ontwerp gemaakt dat uiteindelijk door de gemeenteraad vastgesteld is.

Participatie

Het Singelparkproject wordt in zijn aanpak gekenmerkt door een actieve samenwerking tussen de gemeente, bewoners en andere stakeholders zoals verenigingen en belangenorganisaties. De samenwerkingspartners spelen een belangrijke rol in elke fase van het project, zowel bij de planontwikkeling, het ontwerp, de uitvoering, als na oplevering bij het beheer, onderhoud en de programmering van het Singelpark. De Stichting Vrienden van het Singelpark neemt hierbij een bijzondere positie in. Het is een groep enthousiaste en actieve bewoners die zich ten doel heeft gesteld zich samen met de gemeente in te zetten om de gewenste ambitie van het Singelpark te bereiken. Zo leveren ze een vakspecialist die deel uitmaakt van het ontwerpteam, organiseren ze samen met gemeente de participatie van de bewoners, zetten zich actief in voor de vergroening van het Singelpark en pakken ze een actieve rol bij het beheer en de programmering van de parken.

Voor het opstellen van het ontwerp voor de herinrichting van het Lakenpark was een klankbordgroep in het leven geroepen. Deelnemers van deze groep zijn: buurtbewoners, de Vrienden van het Singelpark, Wijkvereniging Tussen de Rijnen, Speeltuinvereniging De Doorbraak, Portaal, Historische begraafplaats Groenesteeg. De klankbordgroep heeft in aparte werksessies actief meegedacht en advies gegeven op het ontwerp. Het participatieniveau van deze werksessies was ‘adviseren’. Daarnaast zijn er drie brede informatiebijeenkomsten georganiseerd. Het participatieniveau voor deze bijeenkomsten was ‘informeren’. 

Doelen

De doelen voor het project Lakenpark komen deels voort uit het Beeldkwaliteitsplan Singelpark en de daarin benoemde tien geboden. Het project moet bijdragen aan het verbinden, vergroenen en versterken van het Singelpark. Daarnaast zijn voor het Lakenplein klimaatdoelen gesteld, als voorbeeldproject in het kader van Sponge 2020. Samengevat is het doel het realiseren van:

•  Een aantrekkelijk buurtpark voor bewoners;
•  Een park dat een natuurlijk geheel vormt;
•  Een goede bereikbaarheid en aansluiting met de ander deelgebieden van het Singelpark;
•  Een duidelijke doorgaande Singelparkroute;
•  Lakenplein: een plek waar groen en levendigheid mogelijk is en waar de inrichting optimaal bijdraagt aan een klimaatbestendige binnenstad;
•  Katoenpark: een plek met een prettig verblijfsklimaat en natuurlijke speelmogelijkheden.

Deze doelen moeten worden bereikt door het halen van de volgende resultaten:

•  Een klimaatbestendige inrichting voor met name het Lakenplein;
•  Duidelijke routes van en naar het Lakenplein en Katoenpark;
•  Spelen is integraal onderdeel van het park;
•  Ontwerp van de gebruiksfuncties van het Lakenpark;

Ontwerp

Het landschap in het Lakenpark wordt glooiend vormgegeven. Met de introductie van deze hoogteverschillen is het mogelijk de parkeervoorziening van het bouwplan Lakenplein van Portaal voor een groot deel in te pakken. De glooiingen benadrukken het natuurlijke en groene karakter van het Lakenpark en bieden een aanleiding voor divers gebruik.

Dwars door het nieuwe Lakenpark loopt een kronkelend speel- en wandelpad. Dit pad vormt een route voor wandelaars en fietsers over het Lakenpark en is niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Door de variatie in breedte van het pad ontstaan er plekken voor sport, spel en verblijf. Langs het pad worden lange houten zitbanken ingepast.

Klimaatadaptief ontwerp

Het Lakenpark is een voorbeeldproject voor klimaatbestendige inrichting van de openbare ruimte. Het ontwerp zorgt allereerst voor een grote vergroening van het plangebied.
In de huidige situatie bestaat 80 procent van het plangebied (excl Katoenpark) uit verharding en 20 procent uit groen. In de nieuwe situatie is 60 procent groen en 40 procent verharding.
Het ontwerp draagt daarnaast bij aan het verminderen van hittestress. Door het toevoegen van nieuwe schaduwrijke bomen wordt gezorgd voor meer schaduwplekken en verkoeling. Ten derde zorgt het ontwerp voor waterberging en vertraagde afvoer van hemelwater bij hevige regenval. In het ontwerp is een grote infiltratievoorziening (wadi) opgenomen die veel hemelwater kan opvangen bij hevige regenval.

Biodiversiteit

Het vergroten van de biodiversiteit in het Lakenpark is een belangrijk uitgangspunt geweest bij de totstandkoming van het ontwerp. In het ontwerp is daarom gekozen voor een wild en weelderig beplantingsconcept en veel verschillende nieuwe boomsoorten. De toegevoegde beplanting is gevarieerd en karaktervol: denk aan meerstammige of bijzonder gevormde bomen, contrasterende bladvormen, schors en seizoensgebonden kwaliteiten. De nieuwe bomen, planten en bloemen zorgen voor een verhoging van de biodiversiteit in het Lakenpark.

Natuurlijke speeltuin Katoenpark

Spelen in de natuur ontwikkelt kinderen op cognitief, lichamelijk en sociaal vlak. Een natuurlijk speelterrein biedt kinderen avontuur en uitdaging. Het Katoenpark wordt daarom getransformeerd naar een openbaar toegankelijke, natuurlijke speeltuin. Centraal in de speeltuin wordt een speelvijver aangelegd. In de speeltuin worden verschillende natuurlijke speelaanleidingen en – elementen toegevoegd. Waar mogelijk worden bestaande speelelementen opgeknapt en in de nieuwe speeltuin ingepast.

Het voorlopig ontwerp voor de speeltuin is in nauwe samenwerking met het bestuur van speeltuinvereniging De Doorbraak tot stand gekomen

Verkeerssituatie

De ambitie van het Singelparkproject is om een aaneengesloten wandelroute langs de singels te creëren. Vanuit deze ambitie komt in het ontwerp Lakenpark de autoverbinding tussen de Oosterkerkstraat en de Nieuwe Rijn te vervallen. Hierdoor kan hier een groen, klimaatadaptief stadspark worden gerealiseerd. 

Parkeren

Om van het Lakenpark een nieuw groen park te kunnen maken zal een fors aantal parkeerplaatsen verdwijnen. In 2015 is voor het totale gebied rondom het Lakenpark een parkeerbalans gemaakt. Hierbij zijn ook de verschillende ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied betrokken. Op basis van in 2018 uitgevoerde parkeertellingen is voor het ontwerp als uitgangspunt bepaald dat er binnen het projectgebied 40 parkeerplaatsen gehandhaafd dienen te worden, uitgaande van o.a. de openbare parkeergarage onder de Meelfabriek. Het plan voldoet hiermee aan de regels van het parkeerbeleid.

Kosten

Vanuit Sponge wordt €70.000 euro bijgedragen aan het project Lakenpark